Spiekmann

 
Het is erg rustig langs de Maas in Rotterdam bij de Veerhaven. Vrijwel geen wind, volop meeuwen, veel verkeer op de Waterweg. ’t Is alleen een beetje fris. Ik kijk de Waterferry na, die zojuist richting Dordt is vertrokken. Onwillekeurig masseer ik mijn altijd pijnlijke linkerknie en tegelijkertijd dwalen mijn gedachten af naar mijn jeugd in Rotterdam-West in de vijftiger jaren van de vorige eeuw. 

Ik ben zeven jaar en loop via het Spiekmann plantsoen van school naar huis. In de Spiegelstraat in Spangen woon ik. Ik schrik me rot van een jonge boxer die blaffend op me af komt rennen en neem gelijk de benen. Nú weet ik, dat zo’n beestje alleen maar wil spelen maar toen dacht ik echt dat die hond me zou gaan opvreten. In mijn vlucht knal ik met mijn knie bovenop zo’n scherp, groen metalen hekje, waarmee alle gazonnetjes bij Spiekmann zijn afgeperkt. Ik schreeuw het uit niet alleen van de pijn maar ook uit angst voor die boxer maar dat beest is eigenlijk alleen maar lief voor me: hij duwt zijn snoet tegen mijn gezicht en likt mijn tranen. Vijf hechtingen zijn nodig om de gapende wond op mijn linkerknie te dichten.

Kinderen, groot en klein, spreken in die tijd ‘Bij Spiekmann’ af voor van alles en nog wat: sporten, knikkeren, rolschaatsen, steppen, sleeën, bloemen en rozebottels plukken, kapoentjes zoeken. Spiekmann is dè ideale ‘hangplek’ voor moeders met jonge kinderen en voor de opgroeiende jeugd van Spangen. Een perfecte accommodatie voor het aanleren van vaardigheden op allerlei gebied: klimmen, klauteren, schelden, roddelen, vechten, voetballen, determineren, flaneren. Ook voor honden is het daar trouwens prima toeven; ze kunnen er ongestoord rondrennen en schijten.

De ‘bossies’ rond het monument Spiekmann zijn voor jonggeliefden hèt oefenterrein bij uitstek. Wat zich daar allemaal afspeelt, zou tegenwoordig geschoven worden onder de noemer: ‘dat wil je niet weten’.

De naamgever van het monumentale plantsoen, Hendrik Spiekmann leeft van 1874 tot 1917. Slechts 43 jaar oud overlijdt hij aan leukemie. Hij is één van de oprichters van de SDAP (de huidige PvdA) en het eerste socialistische gemeenteraadslid van Rotterdam. Dit monument wordt omstreeks 1920 gebouwd door vrijwilligers (socialisten natuurlijk) en bouwvakkers. Het markante kunstwerk Spiekmann, een ontwerp van architect Berlage, staat midden in een plantsoentje. Het heeft de vorm van een façade, een grote muur van cement en kiezelsteen: één meter dik en vijftig meter lang. Het object heeft een ‘Oostblok-achtige uitstraling’.

Tot 1965 wordt bij Spiekmann op de vroege ochtend van elke 1e mei de dag van de arbeid gevierd. Muziekkorpsen en koren brengen socialistische strijdliederen ten gehore. Er zijn'rooie' sprekers en er worden 'rooie' bloemen bij het monument gelegd. Socialisten uit het hele regio komen luisteren en applaudisseren. Tot slot van de bijeenkomst zingt de verzamelde menigte zoals de traditie vereist:de ‘Internationale’: ‘Ontwaakt verworpenen der aarde…….enz’. Elk jaar komen daar minder mensen bijeen. Dat zie ik dan als kind al.

Spiekmann is het rood-groene hart van Spangen. Het socialistische monument (zie foto hiernaast) ligt ingeklemd tussen het Kasteel, de thuishaven van de aristocratische voetbalclub Sparta (de rijke pikkenclub van Rotterdam) en het Rooms Katholieke bolwerk, met op enkele hectaren bijeen: de kerk, het nonnenklooster, de kleuterschool en de lagere school.

Roomse bewoners van Spangen kunnen niet anders dan via het park van die ‘rooie’ Spiekmann naar school of naar de kerk gaan. Voor veel katholieken is dat een gruwel. Zij lopen liever een paar honderd meter om.

Spiekmann wordt in 1965 gesloopt. Spangen moet zonodig een centrale toegangsweg krijgen. Drie meter onder de huidige trambanen op die nieuwe entree van Spangen liggen nog de resten van het oude monument. Met grote tegenzin gaat de PvdA in de Gemeenteraad akkoord met de sloop, onder voorwaarde dat er een nieuwe Spiekman komt. Dat belooft het Stadsbestuur.

Op mijn Ipod klik ik nu afwisselend een foto van het oude en het nieuwe monument te voorschijn. Het nieuwe Spiekman (op de Mathenesserdijk schuin links tegenover de LIDL)is een treurig stemmend 'pisbak-achtig'' muurtje geworden (zie fotootje hiernaast) ingeklemd tussen agressief groen. Zonder enige allure. Het is wel te begrijpen, in de zeventiger jaren van de vorige eeuw past zo’n grotesk monument gewoon niet maar ietsje meer aandacht en ruimte voor groen en recreatie had geen kwaad gekund.

Vanaf het bankje waarop ik zit, langs aan de Maas, zie ik een gigaschip aanmeren bij de cruiseterminal. De s.s. Happy World. Een taxibootje scheert met hoge snelheid over de Waterweg richting Schiedam en de meeuwen maken een vreselijke rotherrie! Zojuist heeft iemand een vuilnisbakzak vol stukken brood in het water leeggeschud. Het geschreeuw van die vogels breekt door mijn geluidsbarriere. Hoogste tijd om een ander plekje op te zoeken.